In mijn zoektocht naar verantwoordelijkheid nemen voor de mensen die werken voor mijn eten stuit ik op een wel heel bijzondere uitspraak: “de consument bestaat niet.” D66-kamerlid Tjeerd de Groot vindt dat supermarkten en overheid hoofdverantwoordelijk zijn voor een eerlijke behandeling van de boer.
Dit is de zestiende aflevering van mijn zoektocht. Naar het overzicht.
“Consumenten kopen wat er voor hen in de schappen wordt gelegd”, zegt de politicus als ik zijn Haagse werkkamer binnenkijk via de camera van zijn laptop. “Supermarkten hebben de neiging om te zeggen dat er in de winkel ligt wat hun klanten kopen. Ik weet dat het anders is. Supermarkten bepalen wat hun klanten kopen.”
Wat Tjeerd de Groot betreft bestaat ‘de consument’ dan ook niet. De Groot: “Als geen ander weten supermarkten ons te verleiden tot het kopen van producten waar zij op dat moment het meeste geld aan verdienen.”
Tekst loopt door onder foto.
Scherpe uitspraken
Het zijn scherpe uitspraken. Maar gedaan vanuit een warm hart voor de boeren en een oprechte bewogenheid met de planeet. “Jaarlijks berokkent de Nederlandse landbouw zo’n 6,5 miljard euro schade aan het milieu”, zegt De Groot. “Daar komt bij dat de rechter heeft bepaald dat onze gezamenlijke stikstofuitstoot de biodiversiteit in Nederland dermate onder drukt zet dat stikstofvergunningen zoals die in het verleden werden verleend, niet langer op dezelfde manier kunnen worden verleend.”
De Groot: “Dat landbouw zoveel schade toebrengt aan natuur komt omdat de sector is ingericht op het produceren voor een zo laag mogelijke prijs. De boer betaalt de prijs die wij als consument te weinig betalen voor ons eten. Hij wentelt dat tekort noodgedwongen af op het milieu en in gevallen het welzijn van dieren. In dat opzicht is de boer slachtoffer geworden van het systeem.”
op zoek naar de makers
Laat je je e-mailadres achter? Dan houd ik je op de hoogte van mijn zoektocht.
De bal bij mezelf
Ik hoor De Groot aan en denk: we zien hetzelfde. Ook ik zie dat veel boeren niet of nauwelijks kunnen rondkomen van het werk dat zij doen. Maar anders dan met de vinger naar overheid en supermarkten wijzen leg ik de bal primair bij mezelf. Als ik eet vind ik dat ik verantwoordelijkheid draag voor de mensen die werkten voor dat eten.
Hoewel ook overheid en supermarkt wat mij betreft een rol spelen, geloof ik dat dit mij als consument niet mag ontslaan van op z’n minst het besef dat mijn consumptie degene die ervoor werkt, raakt.
Hoewel ook overheid en supermarkt een rol hebben geloof ik dat dit mij als consument niet mag ontslaan van op z’n minst het besef dat mijn consumptie degene die ervoor werkt, raakt.
Nog maar honderd jaar geleden kochten we direct bij de boer, of waren we zelf die boer. Handel maakte ons leven een stuk gemakkelijker – nu koop je alles op één plek – maar creëerde ook afstand tussen gebruiker en maker. Vaak stellen we de vraag “waar kan ik mijn eten zo goedkoop mogelijk kopen?” in plaats van de vraag “kan de maker van mijn eten rondkomen van de prijs die ik ervoor betaal?”.
Weerloos slachtoffer van de supermarkt
Tjeerd de Groot denkt daar dus anders over. De omschrijving die hij geeft doet mij denken over een consument als een weerloos slachtoffer van de supermarkt. Verandering – nogmaals, De Groot en ik zien hetzelfde, boer en natuur als gedupeerden van het systeem, wat actie vergt – verwacht hij van overheidsingrijpen in de supermarktwereld.
Tjeerd de Groot: “D66 wil dat supermarkten en andere bedrijven die werken aan ons voedsel ieder jaar een duurzaamheidsrapportage uitbrengen. Zo’n rapportage moet inzichtelijk maken in welke mate bedrijven bijdragen aan een duurzaam en eerlijk voedselsysteem, inclusief een eerlijke prijs voor de boer. Door onze inzet op dit gebied werkt de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit nu al aan een standaard voor zo’n jaarlijkse rapportage.”
Waardeer je mijn werk?
Doe dan een duit in het zakje van de maker ervan…
…of deel mijn zoektocht:
Beeld: Jeroen Mooijman