Hoe heeft de Poolse champignonsector in zo’n korte tijd zo groot kunnen groeien? Dat is de vraag die ik stel aan Marian Borek, adjunct-directeur agrarische markten op het ministerie van landbouw in Warschau, Polen. Mijn gesprekken met Poolse kwekers bevestigen dat het succes van de sector voor een deel toe te wijzen valt aan de goedkope Oekraïense arbeidskrachten die kwekers inhuren. Wat is daarnaast de rol van Europese subsidies?
Dit is de vijfde aflevering van mijn zoektocht. Naar het overzicht.
Het is niet iedere dag dat je een Poolse topambtenaar interviewt. Vanuit Nederland was het me niet gelukt om een afspraak te maken. Wanneer ik, eenmaal in Warschau aangekomen, nogmaals bel, kan ik nog dezelfde middag op gesprek komen op het Poolse ministerie van Landbouw en Plattelandsontwikkeling.
Hieronder tref je een impressie van één van de meest unieke gesprekken die ik ooit voerde. Mijn gesprekspartner, Marian Borek, adjunct-directeur agrarische markten, zit recht tegenover me. Links en rechts van hem zitten departementshoofden zwijgend toe te kijken. Aan het hoofd van de tafel een vertaalster, die voor de gelegenheid werd ingehuurd door het ministerie.
Om duidelijk te maken waar ik voor kom overhandig ik de heer Borek een kop uit een Poolse krant (1:30 in video). Die luidt: “Polen werd een champignongrootmacht omdat de EU haar financierde.” Mijn gesprekspartner glimlacht. Ik wil weten: hoe denkt hij hierover?
Tekst loopt door onder video
Champignonproducent van wereldformaat
“Correct, we zijn een champignonproducent van wereldformaat”, zegt Marian Borek. “Dat komt omdat onze producenten een ondernemersmentaliteit hebben. Ook zijn er in de tuinbouwsector veel hoogopgeleide, capabele mensen werkzaam. Zo heeft ons Skiernawieze-instituut een goede naam zowel Europees als wereldwijd. Geld helpt, maar garandeert geen succes. Geld is echt secundair. De belangrijkste verklaring voor het succes van onze champignonsector is de manier waarop Poolse kwekers inspelen op de wensen van de klant. Het tevreden stellen van zowel de consument, als de zakelijke klant in de toeleveringsketen.”
Marian Borek bevestigt dat Poolse champignonkwekers subsidie ontvingen van de Europese Unie. Maar hij kan niet zeggen om welk bedrag dat precies gaat. “In Polen implementeren we het Rural Development Program. Binnen dat programma worden fondsen niet besteed naar individuele sectoren maar naar activiteiten, zoals de modernisering van boerderijen. Ondernemers bepalen zelf hoe zij dat geld investeren en.”
Ik vraag door naar de subsidies die zijn geïnvesteerd in de champignonsector en moet voor nu genoegen nemen met de belofte dat het voor me zal worden uitgezocht.
op zoek naar de makers
Laat je je e-mailadres achter? Dan houd ik je op de hoogte van mijn zoektocht.
Teelt leunt op plukkers uit buurland Oekraïne
Ook vraag ik de heer Borek naar de Oekraïense arbeidskrachten die werkzaam zijn in Polen. Bij productiegroepmanagers Damian Stasiuk en Łukas Kiwala ontdekte ik dat Poolse kwekers moeite hebben om Pools personeel te vinden. De champignonteelt leunt voor een groot deel op arbeidskrachten uit buurland Oekraïne omdat Poolse krachten werkzaam zijn in Duitsland, Nederland en het Verenigd Koninkrijk.
Bij een champignonkwekerij die ik bezocht is zo’n 60 procent van de werkzame vrouwen afkomstig uit Oekraïne, 40 procent is Pools. Is mijn bezoek representatief voor Polen? En hoe kijkt mijn gesprekspartner naar de inleen van arbeidskrachten uit Oekraïne?
Marian Borek: “Onze samenleving vergrijst en er vinden ingrijpende demografische veranderingen plaats. In hun streven om als beste aanbieder uit de bus te komen schalen producenten soms van de ene op de andere dag drastisch op en zijn er op een bepaalde plek meer arbeidskrachten nodig. De overheid kan faciliteren dat dit wordt ondernomen binnen wettelijke kaders. Ook kunnen we producenten ondersteunen in hun concurrentiestrijd. Ik ga ervan uit dat dit in alle EU-lidstaten gebeurt. Een gedeelte van het werk kan gemechaniseerd worden. Daarom investeren we in gevallen in het machinepark van bedrijven. Maar in het geval van kwetsbare groenten zoals champignons zijn arbeidskrachten nog altijd van belang.”
Waardeer je mijn werk?
Doe dan een duit in het zakje van de maker ervan…
…of deel mijn zoektocht:
In de volgende aflevering:
“Zonder EU-subsidies had Polen nooit de grootste champignonproducent van Europa kunnen worden”
Ik keer terug naar productiegroepmanagers Damian Stasiuk en Łukas Kiwala om hen het hemd van het lijf te vragen over de subsidies die zij ontvingen. Onderwijl laat een medewerker op het Poolse ministerie mij het exacte bedrag weten dat champignonkwekers uitbetaald kregen in de jaren 2007-2013.